Gebelikte sık görülen enfeksiyonlar nelerdir?

Gebelik sırasında da hastalıklara neden olan enfeksiyonlar görülebilir. Bu enfeksiyonlar;

• Varicella-Zoster (Su Çiçeği)
• Herper Simplex (Uçuk Virüsü) 
• Influenza A
• Parvovirüs B19 (eritema infektiosum veya 5. hastalık)
• Kızamıkcık(rubella)
• Sitomegalovirüs(CMV)
• Zika Virüsü ‘dür. 

Detayları aşağıda belirtilmiştir.

Gebelikte varicella-Zoster (Su çiçeği)

Gebelikte su çiçeği enfeksiyonu görülebilir ve hatta daha şiddetli seyredebilir. Gebelik sırasında görülen su çiçeği annede zatürre ve ölüm riski barındırır. Ancak hastalığın tekrar etmesi sonucunda oluşan tabloya zona denir. Bu durum, normalden daha ciddi seyretmez ve bebekte anomaliye neden olmaz. Hastalık gebeliğin 20. haftasından önce görüldüyse ve bebek enfekte olduysa bebekte anomali gelişme riski yüzde 2’dir. Bu riskler; serebral atrofi -kemik ve cilt defektleri-hidronefroz-koryoretinit olabilir. Su çiçeğinde bebek gebeliğin 20.haftasından sonra enfekte olduysa anomali gelişme ihtimali daha fazla düşer. Ancak enfeksiyon doğuma yakın bir sürede geçirildiyse yüzde 25 ölümcül seyretme riski ortaya çıkabilmektedir.

Gebelikte su çiçeği ile enfekte olan kişiyle şüpheli temas durumunda ilk 96 saat içinde varisella zoster Ig (VZIG) yani su çiçeği – zona tarama testi yapılmalıdır. Doğumdan 5 gün önce veya 2 gün sonra annede enfeksiyon olursa yeni doğana VZIG testi uygulanmalıdır. Ancak su çiçeği aşısı gebelikte yapılmamalıdır. Emzirme döneminde yapılabilir, aşı sonrası 1 ay gebe kalınmamalıdır.

Gebelikte herpes simpleks (uçuk virüsü )

Herpes simpleks diğer bir adıyla uçuk virüsüdür. Dudak, burun veya genital bölgede yerleşebilir. Bu nedenle doğum öncesi anne adaylarımıza bir test ile bu virüsün varlığını tanırız. Virüsün varlığında normal doğum gerçekleşirse bebek herpes simpleks virüsü ile doğum sırasında enfekte olabilir. Bu durumda bebekte hayati risk gelişebilir ve bebekte sekel kalabilir. Aktif herpetik lezyon varlığında ise doğum sezaryen ile tamamlanmalıdır. 

Gebelikte influenza A virüsü

Influenza virüsü diğer bir adıyla grip virüsüdür ve gebelik sırasında tehlikeli olabilir. Anne adayında şiddetli akciğer tutulumu yapabilir. Bebekte kalıcı bir etkiye neden olmaz fakat yüksek ateş yaşandığında nöral tüp defekti yani bazı bebeklerin omurilik ve beyninin gelişiminde anormallik yapabilir. Ölü doğum ve erken doğuma neden olabilir. Grip aşısı bu noktada hayat kurtarıcıdır ve gebelikte grip aşısı uygulanır. grip aşısının bebekte kalıcı bir etkisi bulunmamaktadır.

Gebelikte parvovirüs B19 (eritema infektiosum veya 5. hastalık)

Parvovirus-B19 küçük bir DNA virüsü olup Parvoviridia ailesinin bir üyesidir. Tokatlanmış yanak sendromu olarak da bilinen 5.hastalığa neden olabilir ve gebelikte de görülebilir. Gebelik sırasında görülen parvovirüs B19’un anne üzerine olumsuz bir etkisi yoktur. Aşısı ve tedavisi yoktur. Annede ateş, döküntü ve simetrik poliartrit görülür. Bebekte ise gebeliğin 20. haftasından önce görülmesi durumunda bebekte kansızlığa neden olarak kalp yetmezliğine neden olabilir.

Gebelikte kızamıkçık (rubella)

Gebelikte bilinen en zararlı enfeksiyon ajanı kızamıkçık yani rubella‘dır. Bu nedenle doğurganlık çağında olanların rubella ajanı açısından araştırılması gereklidir. Erişkin kadında %15-17 seronegatiflik vardır. Negatifler MMR (Kızamık-kabakulak-kızamıkçık) aşısı ile aşılanmalı ve aşı sonrası en az bir ay gebe kalınmamalıdır. Kazara gebelikte aşı yapılması durumunda bile fetal anomali bildirilmemiştir. Gebelikte ilk kez kızamıkçık geçirilir ise aileye bebeğin yaşayabileceği olası riskler anlatılmalı ve seçenekler sunulmalıdır.

 Gebelikte sitomegalovirüs(CMV)

Sitomegalovirüs enfeksiyonu oldukça yaygındır ve en sık görülen yeni doğan enfeksiyonlarından biridir. Yenidoğana bulaşma yolu ise sıklıkla enfekte olan anne yoluyla olmaktadır. Gebelik sırasında geçirilen sitomegalovirüs enfeksiyonunun şiddetinde bir artış yaşanmaz. Gebelikte ilk trimesterde primer enfeksiyonun geçirilmesi durumunda %40 oranında fetal enfeksiyon gelişir. Bunlarında %5’inde konjenital CMV sendromu ile doğar. Büyük grubu asemptomatik doğar. Sıklıkla ultrason sırasında bebeğin vücudunun değişik alanlarında kalsifikasyon ve barsak ekojenitesinde artış görülebilmektedir. Ek olarak bebek başında su toplaması, karaciğer ve dalak büyümesi görülebilir. Şüpheli durumlarda anne kanında CMV IgG ve IgM araştırılması, IgG avidity testi yapılabilir. Sonuçlar ile hasta tekrar değerlendirilir ve gerek olur ise tanı amaçlı ek test yapılabilir.

Gebelikte zika virüsü

Zika virüsü ilk olarak Uganda’daki maymunlarda ve sonrasında da ilk olarak Nijerya’da insanlarda görülmeye başlanmıştır. Ancak virüsün yayılımı yalnızca bu ülkelerle sınırlı kalmamış ve seyahatler aracılığıyla pek çok ülkede hastalığa yakalanan insanlar olmuştur. Zika virüsünün en sert etkisi gebeliklerde ortaya çıkmaktadır. Çünkü gebelikte zika virüsü ile enfekte olunması annede değil ama bebekte ciddi etkilere neden olur. Bebekerde mikrosefali yani kafa çapının küçük kalmasına neden olan zika virüsünün aşısı ya da tedavisi yoktur.

Gebelikte toksoplazmozis

Toksoplazma yani gondii en sık doku kisti içeren veya kedi dışkısı ile dışarı çıkan oositi taşıyabilen çöp, toprak veya su ile temas etmiş gıda veya etin az pişmiş veya pişmemiş halde yenilmesi ile orttaya çıkar. Annede toksoplazmozis sıklıkla şikayete neden olmaz. Önceki maternal immünite fetal enfeksiyonu önler. Fetus ancak primer maternal enfeksiyon gebelikte geçirilirse enfekte olur. Konjenital enfeksiyon olma olasılığı gebelik haftası arttıkça artar. Ancak erken gebelik haftasında enfekte olan fetüslerde daha çok etkilenme olur. Erken haftalarda olursa aborta, ileri haftalarda olur ise preterm eyleme neden olabilir. Yeni doğanların çoğunda bulgu yoktur.

Toksoplazmozis enfeksiyonunun aşısı bulunmamaktadır. Bu nedenle önlem almak çok önemlidir. Et iyi pişirilmeli, sebze ve meyveler çok iyi yıkanmalı ve evde kedi besleniyorsa mutlaka iyi pişmiş et ile beslenmelidir.

Gebelikte teratojenik enfeksiyon nedir?

Bebeğe anne karnında zarar verebilen kimyasal veya mikrobik hastalık ajanlarına teratojen denir. Bilinen teratojenik ajanlar içerisinde en sık görülenler; kızamıkçık, CMV, herpes virüs, ve toksoplazma gibi ajanlardır. Ancak şüphelendiğinde diğer ajanlarda araştırılmalıdır. Enfeksiyon ajanlarının bir kısmı gebelikte, normale göre daha ağır seyretmekte ve anne hayatını tehdit edebilmektedir. Ek olarak bazı enfeksiyonlarda, bebeğin eşinden geçerek bebeğin organlarının gelişimini etkileyebilir.

Gebelikte TORCH enfeksiyonları nelerdir?

TORCH kısaltması, toksoplazma, rubella, CMV, Herpes virüs ve diğerleri (other) baş harflerinden oluşan kısaltmadır. Bu tarama daha da genişletilebilir. Bebeğin detaylı ultrason incelemesi sırasında enfeksiyon olasılığından şüphelenilir ise TORCH enfeksiyon ajanları taranabilir. Taramaya anne adayından başlanır, ancak sonrasında gerek olur ise bebeğin suyundan veya bebekten alınan kan örneği ile ek inceleme ve testler yapılabilir.

Gebelikte enfeksiyon tehlikeli midir?

Gebelikte bazı enfeksiyonlar, sadece anne adayını etkilerken, bazı enfeksiyonlar hem anne hem de bebeği etkileyebilmektedir. Ek olarak enfeksiyonun geliştiği gebelik haftası da önemlidir. Çünkü gebeliğin ilk üç ayında gelişen enfeksiyon bebeğin organ gelişimini çok daha fazla etkileyebilmektedir. Doğuma yakınlaşıldıkça bebek çok daha dirençli olabilmektedir. Ancak özellikle herpes virüs enfeksiyonu doğumda bebeğe bulaşır ise bebekte beyin zarı iltihabına neden olabilir ve bu durum kalıcı tekel bırakabilir. Aile bu açıdan bilgilendirilmelidir. Bir diğer doğumda bulaşabilen HPV enfeksiyonudur. Normal doğum sırasında bebeğe olası bulaş, bebeğin ses tellerine yerleşebilmektedir. Bu olasılık aile ile paylaşılmalı ve konu hakkında bilgilendirilmelidir.

Gebelikte enfeksiyon belirtileri nelerdir?

Enfeksiyonlar her durumda şikayete neden olmamaktadır. Ancak sıklıkla ateş, halsizlik, cilt döküntüleri, eklem ağrısı, kas ağrısı, ishal ve kusma ile karşımıza çıkabilir. Ancak enfeksiyonun türüne göre çok farklı klinik tablo oluşabilmektedir. Herhangi bir şikayet olması durumunda hekim ile görüşülmeli ve gereken testler yapılmalıdır.