Anne karnında gelişme geriliği (fetal gelişme geriliği) nedir?

Bebeğin anne karnında gelişimi bazı nedenlerle etkilenebilir ve gelişim sınırlılığı veya gerilik denilen durum ortaya çıkar. Anne adayı “gelişim geriliği” kelimesini duyunca çok üzülür ve etkilenir. Bu yazıda bazı durumlarda üzülmeye gerek olmadığı gibi bazı durumlarda ek araştırmalar yapılması gerektiğini anlatacağız.

Anne karnında iki tür gelişme geriliği vardır;

• Simetrik gelişme geriliği
• Asimetrik gelişme geriliği

Simetrik gelişme geriliği

Simetrik gelişme geriliği gebeliğin ilk 6 ayında ortaya çıkar, bebeğin vücut ölçüleri total olarak geri kalır. Yani bebeğin baş çevresi, karın çevresi ve ayak kemikleri dahil tüm yapıları gelişimini yavaşlatır. Bu duruma simetrik gelişme geriliği denir. Oluşma nedenleri arasında çok sayıda olumsuz durum vardır. Bu nedenle aileye yeterli bilgi verebilmek için ek test ve incelemeler yapmak gerekir.

Bu test ve incelemeler;

• Amniyosentez ve mikroarray incelemesi
• Detaylı ultrason incelemesi
• Bebek kalp ultrason incelemesi
• Anne ve baba adayının genetik incelemesi
• Bebekte enfeksiyon araştırması
• Bebekte bu duruma yol açabilecek ilaç veya kimyasala maruziyet araştırması‘dır.

Tüm bu incelemeler aileye anlatılmalı ve karar aileye bırakılmalıdır. Anne ve baba adayının bu testler sonucunda tüm hastalıkları bulamayacağımızı bilmesi gerekmektedir. Çünkü amniyosentez veya diğer araştırmalar, henüz tüm hastalıkları veya olasılıkları göstermemektedir. Bu nedenle ailenin yeterince bilgilenmesi ve ailenin kararı ile takibe yön verilmesi gereklidir. Görüldüğü gibi, riskli gebelik sınıfında olan bu gebelikler, ayrıntılı inceleme ve yeterince zaman ayırmaya ihtiyaç duymaktadır.

Asimetrik gelişme geriliği

Asimetrik gelişme geriliği sıklıkla gebeliğin 28. haftasından sonra ortaya çıkmaktadır. Bebeğin beyin gelişimi devam ederken, karın çevresi gelişimi duracaktır. Bu nedenle bebekte asimetrik bir büyüme ortaya çıkar. Aynı zamanda bu gebeliklerde bebeğin suyunda azalma gözlenecektir. Gebeliğin ileri haftalarında ortaya çıkan bu durumun nedeni sıklıkla bulunamaz. Ancak bebeğin eşi denilen plasentanın yeterince gelişmemesi en sık saptanan durumdur. Yine de asitmerik gelişme geriliği nedenlerini sıralayacak olursak;

• Plasenta yetmezliği
• Preeklampsi ( gebelik zehirlenmesi )
• Genetik yatkınlık
• Anne adayının zayıf doğmuş olması
• Kız bebek
• Gebelikte yeterince kilo alınmaması’dır.

Bebeğin gelişimini aksatması ve suyunun azalması bir süre sonra bebeğin kan dolaşımını etkileyecek ve bebeğin eşinde kalsifikasyon ( kireçlenme ) görülecektir. Bu türden gebelikler yakın takip edilmesi gereken riskli gebeliklerdir. Doğum zamanlaması, bebeğin doğuma hazırlanması, sık aralıklarla NST çekilmesi, anne adayının doğuma hazırlanması ve son noktada doğum gününün belirlenmesi gerekebilecektir. Bu gebeliklerin takibinin riskli gebelik uzmanı- perinatolog tarafından yapılması ve yine doğumun riskli gebelik uzmanı tarafından yapılması çok daha sağlıklı olacaktır. Çünkü bu bebekler normal doğum sırasında kalp atışlarını bozabilirler ve kan dolaşımında oksijenlerini azaltabilirler. Oksijen düzeyinin azalması ise bebek beyninde geri dönüşümü olmayan hasarlara neden olabilecektir. Bu nedenle acil sezaryen gerekebilir.

Anne karnında bebekte gelişme geriliği (fetal gelişme geriliği) nasıl anlaşılır?

Bebek gelişimi, ultrason incelemesi ile saptanabilmektedir. Ultrason incelemesi sırasında bebeğin kafa çapı kafa çevresi, karın çevresi, ayak kemikleri, bebeğin suyu ve bebek bağı kan akımları ölçülerek belirlenmektedir. Bu ölçümler sonucunda ultrason cihazı, tahmini bebek ağırlığı verecektir. Bebek ağırlığının, bebeğin olduğu gebelik haftasına göre kabul edilebilir aralıkta olması gerekmektedir.

Gebelikte gelişme geriliği ne zaman riskli hale gelir?

Bebeğin gelişimi sırasında, vücut yapılarının orantılı küçük olması durumunda ciddi durumlardan bahsedilirken, bebeğin sadece karın çevresinin geri kalması çok daha masum kabul edilebilir. Ancak her iki durumda da bebeğin suyunun takibi ve kan akımlarının ölçülmesi çok önemlidir. Bebeğin beyin gelişiminin devam ettiğinin tespiti ve kan akımının yeterliliğinin devam ettiğini tespit etmek önemlidir. Çünkü bu türden riskli durumlarda, doğum kararı vermek gerekebilir. Doğum kararında geç kalınması bebek kaybını veya özrünü beraberinde getirebilir. Riskli gebelik sınıfında olan bu hastaların yakın takip ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Ek olarak bu bebeklerin doğum sonrası ilk 28 gün takibinin de yeterince yapılması gerekmektedir.

Ultrasonda gelişme geriliği yanlış teşhis edilir mi?

Evet, bazı durumlarda bebeğin uzuvları yanlış ölçülebilir. Yanlış ölçümün çok sayıda nedeni bulunmaktadır. Ultrason cihazının ayarlarının bozuk olması, bebeğin pozisyonunun uygun olmaması ve hekimin gebelik takibinde tecrübesizliği neden olabilmektedir. Bu nedenle bebekte gelişme geriliği olan durumda, hemen detaylı ultrason incelemesi ile kontrol edilmesi hem anne hem de bebek sağlığı için doğru olacaktır.