Gebelikte sık rastlanan endokrin hastalıkları nelerdir?

Tiroid bezi hastalıkları gebelikte en sık görülen hormonal hastalıklardır. Tiroid bezinin az veya çok çalışması hem anne hem de bebeği olumsuz etkileyebilmektedir.  Gebelikte bir diğer ciddi değişim gösteren hormon salan bölge hipofiz bezidir. Hipofiz bezi anormallikleri ve adenomları da gebelikte görülebilmektedir.

Tiroid bezi, nefes borusu yani trakenin ön kısmında yer alır. Ağırlığı 25-40 gram olan bu bez küçük olmasına karşın vücut için oldukça büyük bir öneme sahiptir. Çünkü salgıladığı tiroid hormonlarına göre diğer organlar hızlı ya da az çalışır. Tiroid bezinin işlevleri özellikle hamilelik sürecinde çok daha büyük önem taşımaktadır. Anne karnında gelişen fetüs tiroid hormonu desteğini anneden almaktadır. Annede tiroid hormonunun az çalışması ya da hipotiroidi durumu olduğu takdirde bebeklerde zihinsel gelişim geriliği yaşanabilir.

Tiroid hormonu ayrıca gebelikte düşük, gebelikte hipertansiyon gelişimi, preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) gelişimi, erken doğum, gelişme geriliği ve tiroid krizi gibi farklı durumların gelişimine de neden olabilmektedir.

Gebelikte tiroid hormonu düzeyleri değişir mi? Gebelikte tiroid hormonunun düzeyi ne olmalı?

Tiroid bezinin çalışması gebeliğin aylarına göre değişiklik gösterebilir. Özellikle gebeliğin ilk üç ayında doğal olarak tiroid bezi uyarılır ve TSH dediğimiz Tiroid Stimulan Hormon baskılanır. Bu sonuç hormon ölçümlerine de yansır.

Tiroid hormonları gebeliğin ikinci ve son 3 aylık döneminde ise normale döner.

Gebelik ve tiroid bezinin fazla çalışması ( Hipertiroidi – Graves Hastalığı)

Gebelikte hastalık sıklıkla şiddetini azaltır, doğum sonrası tekrar şiddetlenir. Hastalığın nedeni olan antikorlar bebeğe de geçebilmektedir. Hem anne hem de bebek bu hastalıktan kötü yönde etkilenebilir. Gebelik zehirlenmesi, erken doğum ve bebekte tiroid bezinde büyümeye neden olabilir. Kesinlikle tedavi edilmelidir.

Gebeliğin ilk üç ayında tiroid bezinin aşırı çalışması

Bu durum geçicidir ve gebeliğin ilk üç ayında görülür. Tedavi verilmesine gerek yoktur. 3. aydan sonra kendiliğinden düzelecektir.

 Gebelik ve tiroid bezinin az çalışması ( Hipotiroidi )

Tiroid bezinin normalden az çalışması kadında kısırlık, düşük, bebekte gelişme geriliği ( en sık ), gebelik zehirlenmesi ve bebekte nöral gelişim bozukluğuna neden olabilir. Bu nedenle hormon eksikliği tespit edilen vakada yeterli tedavi verilmelidir. Düzenli aralıklarla takip edilmelidir. Gebelik haftası artıkça verilen ilacın dozu artırılır.

Subklinik hipotiroidism:

TSH artmış, serbest tiroid hormonları normaldir. Gebeliğe olumsuz etkisi yoktur. Antitroid antikor pozitifliği saptanır ise tedavi verilir, negatif ise sadece takip edilir.

 İyot eksikliği ve gebelik:

İyot, bebeğin beyin gelişimi için çok önemlidir. Şiddetli iyot eksikliği olan bölgelerde endemik zeka geriliğine neden olabilir. Gebelik ve emzirmede ek olarak 150 mikogram/gün alınması önerilir.

Gebelikte (Hamilelikte) tiroid ilaçları kullanılabilir mi? Tiroid hastaları gebelikte nelere dikkat etmelidir?

Gebelik öncesinde yapılan kontrollerde eğer anne adayında tiroid hormonlarında yükseklik (hipertiroidi) ya da azlık (hipotiroidi) fark edildiyse veya gebe kalınmadan önce tiroid bezi kanseri geçirildiyse mutlaka gebe kalınmadan önce tiroid hormonu ilaçlar ile normal düzeye çekilmelidir. Tiroid hormon düzeyleri gebelik sırasında da her ay mutlaka kontrol edilmeli ve kullanılan ilaçların dozu gereksinime göre belirlenmelidir. Dolayısıyla tiroid tedavisi gebelik süresince de titizlikle takip edilmeli ve sürdürülmelidir.

Tiroid bezi hastalığı olan ve gerekli ilaç kullanımı olmayan anne adaylarında aşağıdaki durumların yaşanma riski de artacaktır;

• Gebelik zehirlemesi( preeklampsi)
• Gizli şeker hastalığı
• Bebekte gelişme geriliği
• Bebekte doğum sonrası mental ve motor gelişim geriliği
• Aşırı kilo alımı
• Annede tiroid fırtınası
• Annede tiroid krizi
• Annede kalp yetmezliği
• Tiroid hastalığının daha belirginleşmesi

Bu nedenle, tiroid hastalığı olanların düzenli takip edilmesi hem anne hem de bebek sağlığı için çok önemlidir.